Natuurlijk moeten we nu apps inschakelen om Covid-19 te helpen bestrijden.
De gezondheid gaat voor alles. Maar tegelijkertijd moeten we bekijken hoe we dat kunnen rijmen met de maximale bescherming van onze privacy.

Dat zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Ludwig Vandenhove.

“Ik kan mij volledig terugvinden in het OPINIE -stuk dat collega federaal volksvertegenwoordiger Kris Verduyckt (sp.a) hierover geschreven heeft. (1)”, zegt Ludwig Vandenhove. “En ik wil hem graag helpen om dat hard te maken.

Waarom?
Ik heb vertrouwen in Kris als jonge parlementair.
Hij heeft niets voor niets de politieke stiel geleerd in Lommel bij Louis en Peter Vanvelthoven.
Dat is één element. Maar vooral en veel belangrijker omwille van zijn pleidooi voor het aspect privacy.
Ik heb zelf van privacy altijd een voornaam element gemaakt in mijn politieke loopbaan, én gemeentelijk, én federaal. Ik moet echter toegeven dat ik vaak in de woestijn gepredikt heb.

Het gegeven is dat er heel wat toepassingen zijn in de huidige samenleving, waar het debat over het element privacy niet of in het beste geval pas achteraf gevoerd is. 
Vaak zelfs niet of zo laat dat de gemiddelde burger inmiddels al gewoon geworden was/ is aan de concrete toepassing ervan. Het beste voorbeeld voor mij blijft de wildgroei aan veiligheidscamera’s.

Als voorzitter vaan de Commissie voor de Binnenlandse Zaken, de Algemene Zaken en het Openbaar Ambt in de Senaat was ik heel actief betrokken bij de totstandkoming van de oorspronkelijke camerawet.  
Toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael vond dat die wet best via het parlement tot stand kwam in plaats van via de regering.
Ik heb er indertijd al sterk mee op toegezien dat het element privacy sterk gerespecteerd werd.
Wij holden als overheid midden jaren 2000 al een stuk achter de feiten aan: er waren al heel wat camera’s in gebruik zonder dat er wettelijke, beperkende bepalingen waren.

En zo is het gebleven.
Wie heeft als democratisch verkozen politicus, laat staan als burger, tegenwoordig nog zicht op waar we gefilmd worden en waarom, waar de beelden van publieke veiligheidscamera’s van gemeenten en/of politiezones voor gebruikt worden (2),  waar gegevens van onze identiteitskaart en/of van onze bankkaart, om nog maar te zwijgen van elektronische klantenkaarten, voor dienen, waar onze profielen op sociale media voor misbruikt worden, in hoeveel gegevensbanken we zitten (3),  etc. ? En dan nog: vooral hoeveel private firma’s er functioneel gebruik van  maken en er veel  geld aan verdienen zonder dat we het beseffen, laat staan weten.
Om dan nog te zwijgen van China of Rusland, voor zover ze interesse hebben in ons als gewone burgers.

Ik heb dat in mijn vele actieve jaren vaak proberen aan te kaarten binnen en buiten mijn partij. Maar de veiligheid ging voor, wat ik tot op zekere hoogte kan begrijpen. Net zoals nu de gezondheid voorgaat, ook dat begrijp ik.
In het verleden zijn we nooit verder gekomen dan wat algemene regels en stellingen. En er is zeker nooit een echt maatschappelijk, zelfs geen politiek debat over gevoerd.

Nu is er Corona en het mogelijk gebruik van apps om de situatie mee onder controle te krijgen en vooral om de zogenaamde exit vlot te laten verlopen, zodat onze gezondheid maximaal kan gegarandeerd worden en de economie toch zoveel mogelijk gespaard wordt. Akkoord, de gezondheid gaat nu voor. Maar zo ging het eveneens met de veiligheid, zeker als bescherming tegen terrorisme, met alle camera’s. Zo gaat het maar altijd verder, waar gaat het ophouden in onze democratische landen?

Persoonlijk vind ik dat LINKS, ook mijn eigen sp.a, nu van het debat over het al dan niet gebruik van die apps een globaal debat moet maken onmiddellijk na de Coronacrisis.
Wat mij betreft, hebben we dat debat veel te weinig aangetrokken, gevoerd en volgehouden.

Laten we maar eens bekijken en inventariseren waar vandaag, elke dag, in vele toepassingen onze privacy te grabbel gegooid wordt. En laten we daar maar een integrale en permanente informatiecampagne, altijd in mensentaal, rond opzetten.
In welke mate daarvan burgers op de hoogte zijn, of daarover gevraagd zijn of ze akkoord zijn of niet.
In welke mate private spelers, al dan niet legaal of illegaal, van deze gegevens  gebruikmaken om er grof geld mee te verdienen.
In welke mate er tegen die misbruiken opgetreden wordt. Wat mij betreft kunnen overtreders trouwens niet zwaar genoeg aangepakt worden.
Hoge boetes zal niet helpen in die sector waar inmiddels zoveel geld in omgaat. Dan maar zware gevangenisstraffen en verplichte stopzetting van de activiteiten.

Voor mij is dit debat rond privacy onlosmakelijk verbonden met heel de privatiseringsdiscussie binnen de veiligheidssector in de meest brede betekenis van het woord. Nu gaat het immers ook over onze (integrale) veiligheid, onze gezondheid. (4)

Naïef? Wel laat mij dan maar naïef zijn.
LINKS moet aan politiek doen met de hersens, maar af en toe wat aan politiek met de buik doen, kan geen kwaad. Wel privacy is zo een thema.
Waar wachten we op?

Hieronder vindt u de OPINIE van Kris Verduyckt.

Sommigen, vooral de jongere generatie, zullen zeggen: Ludwig, uw reactie is langer dan Kris zijn OPINIE. Ja, dat is dan maar zo, dat is het generatieverschil.”

Opinie: Corona: het paswoord om onze privacy uit te schakelen?

Onze smartphone weet vandaag meer over onszelf dan onze eigen moeder of partner. Waar en wanneer je de afgelopen weken was en met wie. Die informatie over jou spelen Telenet, Orange en Proximus nu in opdracht van de overheid door aan een privébedrijf om ons verplaatsingsgedrag te bestuderen. Om corona te bestrijden. Dus is iedereen akkoord, logisch toch?

We leven inderdaad in bijzondere tijden en er worden uitzonderlijke maatregelen genomen. Meer nog, we kijken er zelfs niet meer van op. Een drone die over onze steden vliegt om te kijken of iedereen wel in zijn kot zit? Verkeerscamera’s die nagaan of er iemand naar zijn appartement aan zee is gereden? Een maand geleden zouden we dit nog slechte fictie genoemd hebben. Vandaag gebeurt dat in ons land. Haastig beslist in lokale crisiscellen die overlopen van goede bedoelingen.

Uiteraard klein bier in vergelijking met Aziatische landen die hun bevolking opsluiten of scheiden op basis van niet alleen mobiele datagegevens maar ook medische gegevens. Of Israël waar Premier Netanyahu met een “noodbesluit” het parlement buitenspel zette om het Israel Security Agency te machtigen coronaviruspatiënten op te sporen met surveillance-technologie, bedoeld voor terroristen. 

Ook in Europa, hét continent waar de privacywetgeving het strengst is, zien we hoe lidstaten plots de privacygrenzen zeer vlot passeren met ‘opsluit-apps’ en hittekaarten. Corona is daarbij het paswoord. En de uitzondering die de GDPR-wetgeving voorziet. Daarin paste ook het initiatief van Ministers De Block en De Backer om onze GSM-gegevens in te zetten voor een analyse-experiment waar we de afloop nog niet van kennen. 

Een schandelijke beslissing? Neen, het inzetten van artificiële intelligentie om mensenstromen in kaart te brengen kan ons zeker helpen om betere maatregelen te nemen. Al is en zal elk virus anders zijn. We mogen dus niet de illusie koesteren dat dit de heilige graal is. Dat geldt ook voor tracing-apps die vandaag bij sommige privacy-experten en vele landgenoten veel argwaan opwekken. Maar als de keuze van de exit-groep straks is: langer binnen blijven of testen én een tracing-app installeren, dan zullen velen die snel downloaden. Maak je daar geen illusie over.

Veel belangrijker is: hoe kunnen we dit soort technieken vertrouwen? Simpel. Kies voor openheid. Letterlijk. De tracing-app die de overheid promoot, moet ontwikkeld zijn in open source zodat iedere gebruiker de broncode kan bekijken en zelfs verbeteren. Of door de Europese aanpak te volgen. Er is vandaag een Europees platform waarin toonaangevende Belgische partners zoals de KULeuven zetelen die de weg uitstippelen. En door duidelijke afspraken te maken: wie krijgt wat te zien en tot wanneer? Verdwijnt de info als ik die app nadien terug verwijder? Geef een antwoord op die vragen en mensen zullen zich met meer vertrouwen laten 'tracen'.

Veel gekker moet het voorlopig wel niet worden. Tracen is dus mogelijk maar moeten we zo ver gaan als sommige landen en ook locaties gaan controleren of zelfs afzondering technologisch organiseren? Zo begraaf je natuurlijk elk vertrouwen in de burgerzin van onze medemens. Een besmet iemand om de drie uur app-gewijs controleren waar hij zich bevindt? Uiteraard is dat handig. Maar waarom stoppen we hem niet meteen in een kooi? Dan zijn we helemaal zeker. Om maar te zeggen: ergens moeten we die grens als samenleving wel trekken.

Vandaag is daar geen tijd voor. Dus laat ons redelijke en tijdelijke maatregelen nemen in functie van de corona-bestrijding. Tijdelijk zodat we nadien goed kunnen evalueren. Onze privacy verdient immers een grondig debat met alle betrokkenen. In het parlement en daarbuiten. Ook als dat achteraf moet. In alle openheid die vandaag door de omstandigheden ontbreekt. Met de pro’s en de contra’s. Zonder corona-filter. 

(1)Kris Verduyckt, ‘Is corona het paswoord om onze privacy uit te schakelen?’, Opinie, s-p-a.be, 11 april 2020.
(2)Frank Schuermans, ‘Er is bij de politie echt een expertiseprobleem’, KNACK, van woensdag 18 tot en met 24 maart 2020, pagina’s 53, 54 en 55.
(3)’Ook in Europa willen overheden graag meer greep krijgen op hun burgers’, KNACK, van woensdag 19 februari tot en met 26 februari 2020, pagina 86 tot en met 89.
(4)’(Verdere) privatisering justitie en veiligheid: ernstig debat gevraagd!’, www.ludwigvandenhove.be, zaterdag 10 maart 2012.