Innovaties in lokaal veiligheidsbeleid - Elke nieuwe stap vereist een fundamenteel debat

Naar aanleiding van de 6e trefdag op 6 mei 2010 in Gent van de vzw Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) bracht het magazine Lokaal een trefdagnummer uit.

Deze editie bevat verschillende voorbeelden van lokale initiatieven, die getuigen van innovatie en creativiteit, de thema’s van de VVSG-trefdag.

 

Ook burgemeester Ludwig Vandenhove, samen met collega-burgemeester Dirk Claes van Rotselaar, werden geïnterviewd over technologische innovaties in het lokale veiligheidsbeleid.

 

 

Ludwig Vandenhove drukte andermaal zijn gereserveerdheid uit bij het gebruik van camera’s, zowel publiek, als privaat.

 

 

 

 

 

Hieronder vindt u integraal het artikel.

 

 

Innovaties in lokaal veiligheidsbeleid
Elke nieuwe stap vereist een fundamenteel debat

 

 

Burgemeesters Ludwig Vandenhove en Dirk Claes stonden in 2007 beiden aan de wieg van wat later de camerawet zou worden. Lokaal bracht het kamerlid (senator in 2007) uit Sint-Truiden en de senator (kamerlid in 2007) uit Rotselaar rond de tafel en ging samen met hen op zoek naar de lijn van technologische innovaties in het lokale veiligheidsbeleid.

 

 

Wanneer we het over technologische innovaties in het lokale veiligheidsbeleid hebben, denkt iedereen prompt aan cameratoezicht en de privatisering van politietaken. De camerawetgeving werd nog maar pas gewijzigd, waardoor veel steden en gemeenten nu ook gebruik van dit instrument willen maken. Meestal doen ze dat voor heel specifieke situaties, zoals de voetbalwedstrijden bij eersteklasseploeg STVV in Sint-Truiden (het gebruik van cameratoezicht wordt hier geregeld in de Voetbalwet) of massa-evenementen zoals Rock Werchter in Rotselaar (het gebruik van cameratoezicht wordt hier geregeld in de Camerawet). Toch is cameratoezicht maar één enkel middel in de strijd tegen criminaliteit en overlast. Evolueren we naar een bigbrothersamenleving, zoals voorzitter Willy Bruggeman van de Federale Politieraad in Lokaal opmerkte bij het evaluatieverslag ‘Tien jaar politiehervorming’? Hoe ver mag een lokaal bestuur gaan met het benutten van de technologische nieuwigheden in het lokale veiligheidsbeleid?

 

 

Ludwig Vandenhove: ‘Het kan niet de bedoeling zijn dat een gemeente zich geen vragen stelt bij de toepassing van al die innovaties. Dat willen we toch helemaal niet bereiken? We hebben wel een nieuwe visie nodig, er moet een politiek signaal gegeven worden om tot een breder debat over de inzet van al deze middelen te komen. Dat heb ik zelf jaren geleden al aangegeven Maar vanuit de oppositie was het toen niet eenvoudig om daarvoor voldoende draagvlak te krijgen.’

 

 

Dirk Claes: ‘We moeten vooral oog blijven hebben voor het respecteren van de privacywetgeving. We kunnen niet zomaar in elke evolutie meegaan zonder dat we daar de doelmatigheid van geanalyseerd hebben. Bij de camerawet moet je bijvoorbeeld een grondige analyse van plaats, tijdstip en locatie maken. En als je al gebruik maakt van die nieuwe technologie, maak dan zeker een degelijke evaluatie achteraf. Denk bijvoorbeeld maar aan de camera die geluidsopnames kan maken, dat gaat al veel te ver.’

 

 

Ludwig Vandenhove: ‘We zijn niet aan de grens aangekomen, we zijn ze al lang overgestoken. De camerawet is ontstaan in het Parlement en bevat juist daardoor zoveel insteken dat we op termijn wel paal en perk moeten stellen aan die innovaties, anders moet de wet om de haverklap aangepast worden. Momenteel wil de Privacycommissie niet toezien op de naleving van de wet, dus kan men ze zo ruim interpreteren als men zelf wil.’

 

 

Dirk Claes: ‘De controle op de naleving van de wet is cruciaal. Daarvoor kan men het systeem van de administratieve geldboetes gebruiken. We mogen zeker niet toelaten dat politiediensten alle menselijke activiteit in de publieke ruimte filmen, laten we ons in de eerste plaats beperken tot gemeentelijke doelstellingen.’
Kunnen we spreken van een democratisch deficit door een gebrek aan debat over deze innovatieve technieken in de gemeenten?

 

 

Ludwig Vandenhove: ‘De camerawet verplicht een advies van de korpschef van de politiezone en van de gemeenteraad voordat een lokaal bestuur de camera op een openbare plaats mag gebruiken. Maar een echt veiligheidsdebat over de inzet van een instrument met een zo grote impact vindt zowel in de gemeenteraad als in de politieraad nog te weinig plaats. We moeten er in elk geval rekening mee houden dat het veiligheidsdebat niet louter beperkt mag blijven tot cameratoezicht. Zijn onze gemeenten veel onveiliger geworden? Dat denk ik niet. Maar er zijn vandaag nog te weinig studies voorhanden met cijfermateriaal over het cameragebruik.’

 

Dirk Claes: ‘Tijdens de evaluatie van de camerawet in de Senaat heb ik meermaals naar cijfers gevraagd over het cameragebruik. Hierop kwam nooit een duidelijk antwoord. Er is dus nood aan degelijk studiewerk hierover. Zo kunnen we dan een duidelijk beeld krijgen van het huidige cameragebruik en dit meenemen in discussies over nieuwe technologische toepassingen.’

Al een aantal jaren privatiseert de veiligheid. Het is een stille evolutie. Maar voor de politiediensten, die in eerste instantie verantwoordelijk zijn voor de openbare veiligheid, zijn de wettelijke bepalingen zoveel meer uitgewerkt dan voor de particulier. Willen we dit wel?

 

 

Ludwig Vandenhove: ‘Wie het openbaar domein wil filmen, moet voldoen aan strengere regels dan wie een private plaats wil filmen. Denk maar aan de cafébezoeker in een uitgaansbuurt. Wie het café binnenstapt en weet dat hij daar gefilmd wordt, maakt zelf die keuze. Anders gaat hij maar naar een ander café. We moeten het onderscheid maken tussen het publieke en het private gebruik van die innovaties. Gemeenten moeten zich beperken tot dat eerste.’

 

Dirk Claes: ‘Tegenwoordig heeft iedereen wel een camera in de buurt, al was het maar via de gsm. Ook als publieke figuur word je regelmatig geconfronteerd met televisiecamera’s. Maar fundamenteler is nog de problematiek omtrent de traceerbaarheid van personen en voertuigen. Speciale camera’s voor nummerplaatherkenning worden tegenwoordig al volop gebruikt. Wij zijn daar niet a priori tegen, maar de doelstelling voor het gebruik van deze camera’s moet op voorhand duidelijk worden vastgelegd. Men moet ook bekijken of men dit niet beter in de verkeerswetgeving kan regelen.’

 

 

Ludwig Vandenhove: ‘Ik kan Dirk hier volledig bijtreden. Er zijn genoeg gevallen bekend waarin het gebruik van een camera, bijvoorbeeld op een gsm, naar aanleiding van bepaalde feiten tot de nodige discussies geleid heeft. Allicht bestaan er wel andere oplossingen en net daarover is er een fundamenteler debat nodig.’

 

 

Kunnen al die innovaties het lokale veiligheidsbeleid versterken? Maakt dat de politieman op straat overbodig?

 

 

Dirk Claes: ‘De aanwezigheid van politiepersoneel op straat blijft prioritair. En denk zeker niet dat je voor het bekijken van camerabeelden geen politiecapaciteit hoeft in te zetten. Wel integendeel, je hebt voor het bekijken van een beeldscherm al minstens drie personen nodig die elkaar om de zoveel tijd kunnen aflossen. Het bekijken van camerabeelden moet wat ons betreft niet altijd door de politiediensten zelf gebeuren. Het moet daarentegen wel steeds onder het toezicht van de politie staan. Als in een lokaal naar camerabeelden wordt gekeken door daartoe opgeleide personen, zal er dus steeds iemand van de politie aanwezig moeten zijn.’

 

Ludwig Vandenhove: ‘De neiging bestaat om de zogenaamde gemeenschapswachten steeds meer bevoegdheden te geven, waardoor zij een aantal basistaken van de lokale politiediensten over kunnen nemen. Dat kan echt niet de bedoeling zijn. Voor mij is het zelfs uitgesloten dat zij camerabeelden gaan bekijken, dat monopolie berust bij de politiediensten. Gemeenschapswachten hebben andere taken en moeten zich in de eerste plaats tussen de burgers begeven. Veiligheid blijft in de eerste plaats een zaak van mensen.’

 

 

Tom De Schepper is VVSG-stafmedewerker politie en veiligheid.