Migratie is van alle tijden!

Dat zei burgemeester - federaal volksvertegenwoordiger
Ludwig Vandenhove bij de officiële voorstelling van het poortersboek voor de periode 1566-1766 (met een beperkt vervolg tot 1794) op vrijdag 18 december 2009.

Het boek is een bron van informatie over de inburgering in de 16e, de 17e en de 18e eeuw in Sint-Truiden.
Editor is ere-stadsarchivaris Fernand Duchateau.

 

Deze historische publicatie is actueler dan ooit gezien de huidige asielzoekersproblematiek, in onze OPEN wereld en in België, en de talrijke daklozen als gevolg van het huidige barre winterweer.
Migratie is van alle tijden en bevolkingsgroepen en mensen trekken altijd naar die plaatsen waar het ‘beter’ is.
Burgers, die dat niet inzien, kennen de (hun) geschiedenis niet.”,
zegt Ludwig Vandenhove.

 

 

 

 

 

Bij deze gelegenheid pleitte
Ludwig Vandenhove er nog eens voor dat stadsdiensten zoals het archief (in dit geval initiatiefnemer), de erfgoedcel en de cel monumentzorg precies als uitdaging hebben initiatieven te nemen, die dicht bij burger staan en haar/hem aanspreken. Zo kan de burger (als belastingsbetaler) overtuigd worden om belastingen te betalen voor dit soort diensten.

 

 

“Dit poortersboek is hier een mooi voorbeeld van.
De om en bij de 100 aanwezigen bij de voorstelling waren onmiddellijk nieuwsgierig of hun familienaam (of een aanverwante) erin terug te vinden is.”, aldus Ludwig Vandenhove.

 

 

De term poorter dateert uit de middeleeuwen.
Poorter is een historische benaming voor een burger, die zich het recht verworven had binnen de poorten van de stad te wonen.
Vreemdelingen kregen dit poorterrecht of burgerschap door zich te laten registreren.
Voor het verkrijgen van burgerrechten moest een som geld worden betaald.
De namen, de geboorteplaats of de laatste woonplaats, het beroep en de datum van eedaflegging werden zorgvuldig genoteerd in de poortersboeken.
Nieuwkomers moesten bewijzen dat ze niet armlastig waren en in het eigen onderhoud konden voorzien.

 

 

De poorterschapsverwerving dateert van 1366.
In 1417 is begonnen met het optekenen van de poorters in het poortersboek; een aantal namen dateren zelfs al van voor 1417.

 

 

Door de registratie van de poorters weten we vanwaar de inwijkelingen afkomstig waren/zijn.

 

 

Een aantal familienamen suggereert een en ander: Van Aken, Van Bergen, Van Elderen, Van Grieken, Van Leeuw, Van Muizen, Van Rijkel of Dawans en Dehairs (van Heers). Maar genealogen weten dat we zelden uitkomen in de plaats, die in de familienamen schuilt. Het neemt niet weg dat er een schat aan familienamen in het poortersboek zit en ook een schat aan voornamen, zoals een aantal, die op hun beurt familienamen zijn geworden: Aert en Gielis, Marten, Lenaart, Mathijs of Stas.

 

 

Vooral belangrijk is de vermelding door de registratie vanwaar de poorters werkelijk komen.
Het kerngebied is Haspengouw, grofweg tussen Demer en Maas. Daarnaast zijn er nieuwkomers uit alle gewesten van de Nederlanden, van Friesland tot Artois en tot Luxemburg. En verder Italianen, Rijnlanders, zelfs een Ier en een Schot.

 

 

“Ik hoop dat we hier volgend jaar rond hetzelfde tijdstip opnieuw staan in deze Keizerszaal voor een volgend poortersboek.”, daagde Ludwig Vandenhove editor en ere-stadsarchivaris Fernand Duchateau uit.

 

 

Hieronder vindt u de tekst van het voorwoord dat schepen van archief
Els Sneijers en burgemeester - federaal volksvertegenwoordiger Ludwig Vandenhove schreven voor dit boek.

 

 

Mensen, die van streek naar streek of van land naar land trekken, zijn van alle tijden.
Ze zijn op zoek naar werk en een veilig bestaan.

 

 

In de middeleeuwse steden werd al snel het onderscheid gemaakt tussen vreemdelingen en eigen burgers.
In Sint-Truiden werd dat duidelijk rond 1300. Toen kondigde de stadsmagistraat immers een besluit af dat de eigen burgers, de poorters, steun moesten verlenen aan een stadsgenoot, die door een vreemdeling werd aangevallen.

 

 

Nieuwkomers konden ook - letterlijk - inburgeren: burger, poorter worden.
In 1366 kondigde de vorst, de Luikse prins-bisschop, in een nieuwe regeling voor het stadsbestuur af dat vreemdelingen tegen betaling het poorterschap konden verwerven.
50 jaar later werd begonnen met het optekenen van de nieuwe poorters.
In het poortersboek - het gaat om drie delen - werden gedurende vier eeuwen honderden nieuwkomers opgetekend, die in Sint-Truiden een nieuw bestaan of een toevlucht vonden.

 

 

Lange tijd werd gedacht dat het eerste poortersboek 1417-1566 niet (meer) bestond.
Gelukkig kon het enkele jaren geleden teruggekocht worden en de publicatie ervan wordt voorbereid.

 

 

Ondertussen was al werk gemaakt van de uitgave van het deel 1566-1765.
Het is dat deel, met een beperkt vervolg voor 1765-1794, dat de belangrijkste inhoud vormt van de voorliggende uitgave.
Zoals in de inleiding uitvoerig wordt toegelicht, bevat het een schat aan gegevens: voornaam en familienaam van de nieuwkomers, de geboorteplaats - van Zepperen tot Madrid -, titels en beroepen, gegevens over het poortersgeld, etc. Tevens zijn de namen vermeld van enkele honderden burgemeesters (er werden er ieder jaar twee verkozen) en van schouten, schepenen en anderen, die bij de eedaflegging aanwezig waren.

 

 

Het Sint-Truidense poortersboek is de neerslag van eeuwen degelijk administratief werk: het nauwkeurig registreren van de nieuwe Truienaren. De publicatie ervan is dan ook een waardevol initiatief van het stadsarchief.

 

 

Met onze OPEN wereld is deze historische publicatie actueler dan ooit. 

 

 

Ondanks de verdere informatisering en digitalisering van onze maatschappij blijven wij geloven in het geschreven woord.
Dit is de reden waarom het stadsbestuur van Sint-Truiden een zeer actieve rol speelt inzake publicaties, die we nog meer willen professionaliseren zodanig dat ze hun weg vinden op de ‘normale boekenmarkt’. We zijn dan ook blij dat met dit initiatief de lijst met boeken van en over Sint-Truiden weer aangroeit.

 

 

Proficiat aan de editor, ere-stadsarchivaris Ferdinand Duchateau, en het stadsarchief voor deze unieke publicatie.

 

 

Els Sneijers
schepen van archief                                                 

 

 

Ludwig Vandenhove
burgemeester
federaal volksvertegenwoordiger