Met een gedicht op elke begraafplaats in Sint-Truiden, die nog toegankelijk is, en de publicatie ‘Woorden sterven niet’ is weer een belangrijke stap gezet naar nog meer poëzie in de openbare ruimte in Sint-Truiden.”, aldus burgemeester - federaal volksvertegenwoordiger
Ludwig Vandenhove/>.

“Ik ben een blije en fiere burgemeester en hoop, als ze zich al iets onthouden van mij, dat het eerder dit soort immateriële dingen zijn dan de aanleg van pleinen, straten, etc., kortom ‘harde’ realisaties.", aldus Ludwig Vandenhove.

"De volgende zin van de Salvadoraanse dichter Roque Dalton zegt alles over het opzet om poëzie op kerkhoven aan te brengen en over de publicatie 'Woorden Sterven niet': "Zoals de dood raakt dichtkunst de mens dieper in zijn ziel dan wat ook."."

Hieronder vindt u de integrale tekst van het voorwoord dat schepen
Filip Moers/> en burgemeester Ludwig Vandenhove schreven voor de gedichtenbundel ‘Woorden Sterven niet’.

De publicatie is verkrijgbaar via Toerisme Sint-Truiden voor 2,00 EUR.

Waar leven en dood in dialoog gaan

Woord vooraf

Sint-Truiden is een uitgestrekte stad met verschillende wijken en ‘kerkdorpen’. Bij elke grote woonkern hoort al eeuwen lang een ‘kerkhof’ waar leven en dood elkaar ontmoeten. Rond de kerk lag eertijds een grasland met vruchtbomen en hier en daar een kruis. De inwoners vergaderden er in openlucht.
In de steden werden deze begraafplaatsen sinds de Franse tijd omwille van de volksgezondheid buiten de stadspoorten verhuisd. Na de eerste wereldoorlog liepen de kerkhoven geleidelijk vol met een grauwe verzameling hardstenen grafzerken.
De ontkerkelijking, de oorlogen en de veranderde omgang met onze overledenen brachten meer variatie met columbaria, ereperken en strooiweiden.

In totaal telt Sint-Truiden zeventien openbare en vijf oude, gesloten begraafplaatsen: Wilderen, Zepperen, Kerkom, Groot-Gelmen en Ordingen. Het kerkhof van Schurhoven - een parochie buiten de wallen - kwam vanaf 1850 in/> gebruik als centrale stedelijke begraafplaats en werd later regelmatig uitgebreid. Langs de oorspronkelijke middengang rust de hele Sint-Truidense 19e-eeuwse geschiedenis met de markante graven van families zoals Baltus, Van Brienen, Coemans, Van Ham, Cartuyvels en Debruyn. Geslachten die het gemaakt hadden etaleerden ook hier hun wapenschild en hun vergaarde rijkdom. Ze konden hun bezit nu éénmaal niet meenemen naar het hiernamaals. Naast de praalgraven vol funeraire symboliek met gebroken zuil, vlammend hart, doodshoofd of kruis liggen verder af ook de kindergraven en de perken met slachtoffers uit twee grote oorlogen.
Liefst 148 van deze monumenten werden beschermd door de Vlaamse overheid en 13 historische graven zijn recent gerenoveerd. Verder blijven de oude begraafplaatsen of kerkhofmuren rond de kerken van Melveren, Guvelingen, Wilderen, Kortenbos, Zepperen, Gelinden en Gorsem als dorpsgezicht gevrijwaard.
Funeraire wandelingen onder deskundige begeleiding brengen inwoners en cultuurtoeristen in contact met dit toch wel aparte erfgoed. Het stadsbestuur heeft ook voortdurend aandacht voor de paden en de aanplantingen in deze groene oases.

De begraafplaatsen zijn de plek bij uitstek voor bezinning in alle rust. Er heerst altijd een aparte sfeer van sterke aanwezigheid ondanks dood en afwezigheid.
Het stadsbestuur nam dan ook in 2005 het initiatief om op deze plekken een gepast gedicht aan te brengen als poëtische groet aan de bezoeker en aan de overledene. Het zijn pareltjes van letteren die mijmeren over dood, gemis, rouw, troost, hoop, herinnering, liefde …

Met de begraafplaatspoëzie is het stadsbestuur niet aan zijn proefstuk toe. Al meer dan een kwarteeuw reikt het stadsbestuur in samenwerking met de vroegere literaire kring Appel en de stedelijke bibliotheek, twee literaire prijzen van de stad Sint-Truiden uit. Talrijke niet gevestigde auteurs uit Vlaanderen en Nederland wagen dan hun kans.
Poëzie vraagt - anders dan proza - gelaagdheid, geslotenheid, beknoptheid en zorgvuldige woordkeuze met associatie. Deze kunstvorm ontmoet je tegenwoordig steeds vaker in de publieke ruimte: in vloeren, tegen gevels en op totems. Op de begraafplaatsen in Sint-Truiden werd voor deze laatste presentatievorm gekozen.

Andere stedelijke initiatieven met openbare gedichten in Sint-Truiden zijn het kerkveld van de Trudo-abdij met zijn groet aan de moderne pelgrims, de bundel bij de monumentendag te Nieuwenhoven (2004) en de happening rond Fliegerdorf Bevingen (2006). Het spitsproduct fruit kreeg zijn poëtische blikvanger met de brochure Fructuarium en het in cortenstaal gebrande gedicht Rooddood (2007) op het Speelhofdomein. Sinds kort prijkt ook op het containerpark een eigenzinnig gedicht van een allochtone stadsmedewerker.

Met deze verzamelbrochure sluit het project funeraire poëzie in 2008 af.
Wij danken de literaire jury, de dichters die hun creatie ter beschikking stelden, de fotokring Renovat voor de sfeerfoto’s en allen die aan dit project meewerkten.

Zie ook onder andere de teksten ‘Gedicht Rooddood van Herman Rohaert: of hoe ik als burgemeester herinnerd wil worden!’ en ‘Nog meer poëzie op openbare plaatsen in Sint-Truiden!’ op deze website.