"Vlaanderen bemoeilijkt milieuprostest"

Dat is de titel van een artikel in De Morgen. (1)

"De meerderheid van N-VA, CD&V en Open Vld heeft in het Vlaams parlement op dinsdag 27 april 2021 in de Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie het ontwerpdecreet goedgekeurd, waarbij het moeilijker wordt voor de burger en voor de milieu- en natuurorganisaties om beroep aan te tekenen tegen een omgevingsvergunning", zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Ludwig Vandenhove. "Zo zal wie een omgevingsvergunning wil aanvechten en geen eigenbelang kan aantonen, binnenkort te horen krijgen dat de klacht niet ontvankelijk is. (2)

Onder het mom van vereenvoudiging en het vermijden van procedureslagen, is het duidelijk de bedoeling van deze regering en deze meerderheid om de drempel voor eventuele beroepers te verhogen. Dat blijkt niet enkel uit dit decreet, maar ook uit een aantal andere initiatieven.
Voor mij zijn voldoende inspraak en beroepsmogelijkheden voorzien niet noodzakelijk tegengesteld aan snelle besluitvorming. Dat is ook vooral een kwestie van mentaliteit.

Als VOORUIT hebben wij tegengestemd op basis van heel duidelijke argumenten.
Hieronder vindt u mijn tussenkomst (3):

"Het ontwerp van decreet bevat een aantal wijzigingen aan de procedure bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen die de procesvoering vlotter en logischer maken.
Dat de procedure voor bemiddeling wordt gestimuleerd en vereenvoudigd, is een goede zaak.
Het schrappen van een aantal procedurele tussenstappen zal de doorlooptijd verkorten. Zo moet er geen afzonderlijk verzoek tot tussenkomst worden opgemaakt en moet het rolrecht bij indiening van het verzoekschrift worden betaald. Dit zijn vereenvoudigingen die logisch zijn en die ook leiden tot een minder zware last bij zowel de griffie als de procespartijen.
Ook de aanpassing aan de toekenning van de rechtsplegingsvergoeding, waarbij per per vordering waarover uitspraak wordt gedaan een rechtplegingsvergoeding kan worden vastgesteld, is een logische aanpassing.

De maatregel waarbij de vergunninghouder automatisch wordt opgenomen als procespartij, is echter geen goede maatregel.
dat is gemakkelijk als je een projectontwikkelaar bent die sowieso een advocaat onder de arm neemt bij ieder dossier, maar niet als je een particulier bent die misschien gewoon het oordeel van de overheid heeft willen afwachten.

Meer fundamenteel is het ook de verantwoordelijkheid van de vergunningverlenende overheid, en niet van de vergunninghouder, om haar beslissing te verdedigen als ze wordt aangevochten. Door de vergunninghouder mee in het bad te trekken, kan het bestuur gemakkelijk - nog gemakkelijker dan nu al het geval is - de verantwoordelijkheid ontlopen en de verdediging aan de vergunninghouder overlaten.
We sluiten ons ook aan bij de kritiek van de Raad van State dat een tussenkomende partij niet verplicht worden om zich voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen te verweren (en dan ook in de kosten kan worden verwezen).
Ook met de regeling van het belang bij het middel stellen zich duidelijk enkele problemen.

Het is duidelijk de bedoeling om vergunningsbetwistingen zo snel mogelijk af te handelen, maar dat mag niet betekenen dat het recht op toegang tot de rechter op onevenredige wijze wordt beperkt.
Dat is hier helaas wél het geval. Dat is ook het oordeel van de Raad van State.
Er wordt namelijk op algemene wijze in de mogelijkheid te voorzien dat een middel onontvankelijk wordt verklaard wanneer een partij nagelaten heeft de ingeroepen onwettigheid aan te voeren tijdens de bestuurlijke procedure (bv in het openbaar onderzoek of in een bouwberoep).
Dat betekent dat een verzoeker al in de fase van het beroep alle onwettigheden moet hebben geïdentificeerd, wat niet evident is - zeker als men geen advocaat heeft.
De maatregel is vooral mooi meegenomen voor een ontwikkelaar, maar niet voor burgers die in eerste instantie zelf een bezwaar/beroep indienen en pas later een advocaat onder de arm nemen.
De regeling is bijgevolg te verregaand en beperkt de toegang tot de rechter."

Ik heb aansluitend op mijn persoonlijke tussenkomst eveneens een aantal argumenten van de milieu- en natuurorganisaties overgenomen.
Samengevat:

-het ontwerp van decreet is in strijd met het Internationaal Verdrag van Aarhus dat net inzet op een zo ruim mogelijke toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden;
-de biodiversiteitstrategie van de Europese Commissie (EC) heeft net de bedoeling dat Niet-Gouvernementele Organisaties (NGO) en burgers meer toegang krijgen tot de nationale rechtbanken.
Dit decreet gaat hiertegen in;
-de bescherming van een gezonde leefomgeving en natuur zijn een grondwettelijk recht;
-leefmilieu en natuur kunnen niet voor zichzelf opkomen; zij moeten rekenen op de stem van de burger;
-de bescherming van het leefmilieu en natuur zijn bij uitstek maatschappelijke belangen;
-het debat dreigt af te glijden van een inhoudelijk naar een procedurele discussie;
-het ontwerp van decreet staat in contrast met andere doelstellingen van de Vlaamse regering, zoals de administratieve vereenvoudiging;
-het advies van de Raad van State is zeer kritisch.

De meerderheidspartijen hebben niet geluisterd naar de argumenten van Groen en VOORUIT.
Ik hoop dat zij alsnog tot inkeer komen tegen de plenaire vergadering, waar dit ontwerpdecreet zal behandeld worden."