Dat was het thema van een studiedag, die op maandag 18 november 2013 georganiseerd werd in het provinciehuis in Hasselt door het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) van de Vlaamse overheid in samenwerking met de provincie Limburg, het Departement Mobiliteit en Openbare Werken van de Vlaamse Overheid, het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) en het Lokaal Gezondheidsoverleg (LOGO).

Gedeputeerde Ludwig Vandenhove verzorgde de inleiding.

Ludwig Vandenhove: “Milieu, mobiliteit, gezondheid en welzijn: er is een steeds groter verband.
Deze beleidsdomeinen moeten  meer  samen,  zelfs integraal bekeken worden.
Dit geldt zowel qua analyses, als qua mogelijke oplossingen.

Wie de media een beetje volgt, kan er niet omheen: er is - terecht - een toenemende aandacht voor het klimaatprobleem. Maar aandacht is niet voldoende. Er moet ook effectief iets aan gebeuren.
Ik herhaal het tot in den treure toe:  als overheid moeten wij blijven zoeken naar laagdrempelige initiatieven om de burgers  te (blijven) overtuigen om allerlei kleine en grote inspanningen qua duurzaam beleid te doen (in hun eigen omgeving).

Op dinsdag  12 november 2013 heb ik tijdens mijn beleidsverklaring  in de provincieraad gezegd: de keuze voor een duurzaam beleid is een keuze voor een bepaald maatschappijmodel.
Sommigen horen dat niet graag, maar het is de realiteit.

Mobiliteit heeft een belangrijke functie in onze samenleving.
We verplaatsen ons om naar school of om naar het werk  te gaan, om inkopen te doen, om ons te ontspannen of om op vakantie te gaan. Het verkeer en de verkeersinfrastructuur zorgen evenwel voor tal van problemen, zoals files, verkeersongevallen, luchtverontreiniging, geluidsoverlast, geurhinder en versnippering van de natuur.

De luchtvervuiling, zoals de uitlaatgassen van motorvoertuigen, hebben een grote impact op ons leefmilieu, onze gezondheid en ons welzijn.
De uitstoot van verontreinigde gassen, het lawaai en het overvloedig licht wegen zwaar op het milieu.
De emissie van het wegverkeer versterkt de klimaatverandering, de ozonvorming en de verzuring en tast de biodiversiteit aan. En dan hebben we nog niet over het luchtverkeer.
De verminderde luchtkwaliteit, het toenemende lawaai en de lichthinder leiden tot gezondheidsproblemen. Die handelen onder andere over aandoeningen aan de luchtwegen, slaapstoornissen, een verhoogde bloeddruk en zelfs hartproblemen.

De Europese Unie (EU)-beleidsmakers herzien momenteel de ‘Thematische strategie inzake luchtverontreiniging’.
Slechte lucht heeft een grote impact op de gezondheid van de Europese burgers, wat leidt tot respiratorische en cardiale (ademhalings- en hart-)complicaties , vroegtijdige sterfgevallen en een kortere levensduurverwachting.

Het stadsverkeer is een groeiende bron van luchtvervuiling, zeker op het vlak van fijn stof (PM) en stikstofdioxide (NO₂). Lokale overheden moeten daarom een oplossing bieden voor het  mobiliteitsvraagstuk, maar tevens zorgen voor de bescherming van het milieu, voor de verbetering  van de luchtkwaliteit, kortom, om voor een betere leefomgeving  te zorgen.
Dit gegeven wordt voor politici nog belangrijker gezien de internationale tendens dat (wereld)steden nog steeds groeien.
De toekomst ligt in de steden.
Een toonaangevend auteur in dit verband is Benjamin Barber (1).

Meer en meer steden nemen daartoe maatregelen, zoals Berlijn en Parijs, en onlangs nog Antwerpen (2).

De grootste vervuiler in België blijkt precies  het verkeer en het transport.
Er zijn genoeg signalen, die dit aangeven.
De wetenschap toont aan dat  kinderen alsmaar meer puffers nodig hebben om normaal te kunnen ademen.
De European Respiratory Society, een vereniging van meer dan 10 000 long- en ademhalingswetenschappers, toont onomstotelijk aan dat luchtvervuiling verantwoordelijk is voor een enorme ziektelast bij de bevolking.
Steeds meer inwoners pleiten voor  meer leefbaarheid en zuivere lucht in gemeenten en steden.

Er zijn ter zake al concrete projecten, ook in Limburg, zoals het Spartacusplan en het project CityDepot in Hasselt (3).
Hetzelfde geldt voor initiatieven, zoals fietssnelwegen of landelijke wegen (4).

Maar ze zijn nog onvoldoende.

De overheid, op alle niveaus, kan deze signalen en cijfers niet langer naast zich neerleggen.
We zijn als Limburgs provinciebestuur blij dat vanuit Vlaanderen werk gemaakt wordt van de geïntegreerde problematiek mobiliteit, milieu en gezondheid.
De provincie Limburg wil,  samen met de Vlaamse overheid (LNE) en de andere partners, via deze studiedag gemeentebesturen warm maken voor de gezamenlijke problematiek milieu, mobiliteit en gezondheid.
De nieuwe handleiding "Integratie van milieu- en gezondheidsaspecten in het gemeentelijke mobiliteitsplan" (5) is een handig instrument dat de gemeenten kunnen gebruiken bij de opmaak van het gemeentelijk mobiliteitsplan.
Door de integratie van milieu in de lokale mobiliteitsplannen werken ze mee aan  de provinciale beleidsdoelstelling van klimaatneutraliteit.
Deze doelstelling werd door alle 44 Limburgse gemeentebesturen ondertekend via de Burgemeestersconvenant ( de zogeheten Convenant of Mayors).

Gezien de gewijzigde taakstelling in het kader van de interne Vlaamse staatshervorming, legt de provincie zich steeds meer toe op de ondersteuning en de begeleiding  naar de gemeenten toe.
Deze studiedag kadert hier perfect in.

Samenwerken over diverse bevoegdheidsdomeinen heen is niet eenvoudig.
Met mijn jarenlange ervaring als burgemeester van Sint-Truiden kan ik daarover meespreken, bijvoorbeeld qua armoedeaanpak, duurzaam beleid en integrale veiligheid. Dit mag ons echter niet tegenhouden om te blijven zoeken naar bepaalde formules en/of modellen. Dit geldt ook voor de deputatie.

In dit verband is het natuurlijk spijtig dat de Vlaamse overheid niet langer milieuconvenanten afsluit - lees subsidieert - met gemeenten en steden.
Dit zal betekenen dat er heel wat gemeentelijke  duurzaam beleidsambtenaren zullen afvloeien en/of andere taken zullen krijgen. Het zijn nochtans precies zij, die initiatiefnemer waren/zijn van bepaalde beleidsoverschrijdende initiatieven.     

Ik hoop dat deze studiedag jullie veel informatie oplevert zodat milieu, mobiliteit en gezondheid nog meer een plaats krijgen in het lokale beleid.”

1. BARBER, B. If Mayors Ruled the World. Dysfunctional Nations, Rising Cities. Yale University Press, 2013.
2. Het plan van De Wever & co. Gazet van Antwerpen, 19-11-2013, p. 14.
3. www.citydepot.be en http://www.vlaandereninactie.be/projecten/citydepot.
4. Een cynische beslissing die files zal doen toenemen. De Morgen, 29-10-2013, p. 30.
5. http://www.vlaandereninactie.be/projecten/mobiliteit?gclid=CMCko7e3grsCFYzItAodTCoANw

Zie ook Europa keurt klimaatplannen Limburgse gemeenten goed van 10-09-2013 en “sp.a kiest voluit voor behoud van Limburg” van 07-11-2013 op deze website.